امروزه با توجه به آشنایی با اختلال نقص توجه و تمرکز توجه ویژه و گاهی افراطی به دامنه توجه کودکان می شود. در این مقاله قصد داریم شما را با بازه نرمال توجه و تمرکز در سنین مختلف کودکی آشنا کنیم. و راهکارهای ساده برای افزایش آن ارائه دهیم.
در سالهای اخیر با پیشرفت تکنولوژی، تقریبا همه از طریق اینترنت و فضاهای مجازی، مطالبی درمورد نقص توجه و تمرکز و بیش فعالی مطالعه کرده اند و اطلاعاتی هرچند محدود در این زمینه دارند. زمانی که والدین اطلاعات کافی درمورد رشد کودک خود و سطوح متناسب با سن او نداشته باشند، انتظاراتی فراتر از حد توانایی کودک خود خواهند داشت که این مساله زمینه ساز نگرانی آنها و شک در مورد نقص توجه و تمرکز کودک میشود. همه کودکان در ابتدا توانایی توجه و تمرکز خیلی محدودی دارند و با بزرگ شدن و تکامل مغزی، به آهستگی دامنه توجه و تمرکز آن ها افزایش میابد. هرچه در این بین والدین تمرین بیشتری با کودک داشته باشند، این دامنه توجه و تمرکز گسترش بیشتری پیدا می کند.
ارزیابی سطح توجه و تمرکز در کودکان توسط درمانگران باید در محیطی بدون محرک های اضافی و مهم تر از آن با توجه به ظرفیت و توانایی کودک و سن او انجام شود.
من دکتر فهیمه محب محمدی متخصص کودکان و نوزادان هستم. بلافاصله بعد از اتمام درس مجددا شروع به مطالعه گسترده در زمینه رشد و پرورش کودک کردم، مطالعات من در زمینه تغذیه صحیح و علمی کودکان، درمان بدغذایی کودکان و مکمل های مورد نیاز، آموزش صحیح خواب کودک، بازی های هدفمند و در عین حال حفظ ایمنی کودکان، آموزش انتخاب کتاب و انیمیشن صحیح برای سرگرمی و تربیت کودکان، سلامت دهان و دندان کودک، مهارت های قبل از مدرسه و فرزندپروری آگاهانه در عین آموزش اختلالات دوران کودکی بوده است. با ما همراه باشید.
برای دریافت مشاوره ی تنظیم خواب، درمان بد غذایی، مشاوره رفتاری کودک و ویزیت آنلاین کلیک کنید.
انواع توجه به این شکل دسته بندی میشود:
توجه متمرکز :
نوعی از توجه که دربرگیرنده واکنش پایه ای کودک به انواع محرک های محیطی مثل محرک های شنوایی، بینایی یا لمسی است.مثلا زمانی که نوزاد با شنیدن صدایی سر خود را میچرخاند در واقع این نوع از توجه را نشان میدهند.
توجه پایدار:
عبارت است از نگه داشتن توجه کودک بر روی یک موضوع مشخص در حین انجام یک فعالیت هوشیارانه
برای مثال زمانی که کودک شروع به بازی با یک ابزار خاص مثل لگو ها میکند، ادامه دادن بازی مستلزم وجود این نوع از توجه می باشد. بسیار مهم است که بدانیم مدت تمرکز پایدار به عوامل مختلفی از جمله سن کودک بستگی دارد.
به گفته محققان میزان توجه انسان با افزایش سن متناسب با ردههای سنی تغییر میکند. این تغییر به این صورت اتفاق میافتد که میزان توجه و تمرکز در کودکی پایین بوده و با افزایش سن رو به افزایش میرود زیرا با رفتن به سمت نوجوانی و جوانی یادمیگیرند که چگونه محرکهای مزاحم را حذف کنند. اما در بزرگسالی با گذر سن و رفتن به سمت سالمندی مجددا میزان توجه کاهش میابد. طبق گفته روانشناسان فعال در این زمینه، میزان توجه پایدار بطور تقریبی حاصل ضرب سن کودک بر عدد ۲ یا ۳ است. بنابراین یک کودک ۴ ساله بین ۸ تا ۱۲ دقیقه تمرکز پایدار خواهد داشت. البته لازمه رسیدن به این میزان از تمرکز محیط سالم و آموزش صحیح است.
دامنه توجه و تمرکز در سنین مختلف کودکی به شرح زیر می باشد :
در این سن دامنه تمرکز کمتر از دو دقیقه است، این به آن معناست که هرچیزی می تواند حواس کودک را پرت کند.
هر گونه فعالیت ساختار یافته و پیچیدهای در این سن میتواند کودک شما را بیش از ۳ تا ۴ دقیقه مشغول و متمرکز نگه دارد. ممکن است کودک شما بیقراری کند اما با این وجود قادر است که توجه خود را برای ۲ تا ۳ دقیقه روی یک فعالیت ساختاریافته حفظ نماید. در این سن کودک به یک صفحه داستان گوش می دهد.
کودک شما عموما میتواند برای مدت ۵ تا ۸ دقیقه توجه خود را روی یک اسباببازی یا فعالیت حفظ کند. در این زمان آنها قادر هستند به صحبتهای شما نیز توجه کنند، قصه گویی در این سن جذاب است و کودک قادر است بارها به یک قصه تکراری کوتاه گوش دهد.
در این سن انتظار ۱۰ دقیقه تمرکز روی یک قصه یا بازی را داریم. کودکان در این سن خود قصه گویی می کنند ولی ممکن است هنوز روی تمام قصه خود تمرکز نداشته باشند به همین دلیل از قدرت خیال پردازی خود استفاده می کنند و همیشه قصه ها را تغییر می دهند.
اگر کودک در این سن کمتر از ۱۰ دقیقه تمرکز پایدار داشته باشد نیاز به بررسی و کمک دارد، کودکان در این سن آماده ورود به کلاس درس خواهند شد، بنابراین حدود ۱۲ تا ۱۵ دقیقه تمرکز را از آن ها انتظار داریم.
یکی از مهم ترین عوامل موثر در بازه توجه و تمرکز کودکان زمان استفاده از صفحات دیجیتال است. هرچه کودک شما مدت بیشتری را جلوی تلویزیون و در حال تماشای موبایل سپری کند بازه توجه و تمرکز او کوتاه تر است. این مساله به قدری مهم است که آکادمی اطفال امریکا استفاده از صفحات دیجیتال را در سنین زیر ۲ سال ممنوع اعلام کرده است. پس از دوسالگی نیز هرچه زمان تلویزیون دیدن کودک شما و سرگرمی او با بازی ها و کلیپ های موبایل کمتر باشد بازه تمرکز و توجه او برای کتاب خواندن و بازی بیشتر است.
این بازی ها کمک بسزایی به افزایش تمرکز در همه سنین دارند. بسیار مهم است که بازی متناسب با سن کودک را انتخاب کنیم. بازی هایی که قطعات زیادی دارند و حل آن ها بیش از ۲ تا ۴ دقیقه طول می کشد مناسب سنین زیر ۴ سال نیست. از پازل های کوچک و ساده شروع کنید و به هیچ وجه مکررا خطای کودک را اصلاح نکنید. اگر فضای بازی برای کودک استرس زا باشد به هیچ وجه به تکرار ئ ادامه بازی تمایل نخواهد داشت.
بچه ها در جمع بودن را دوست دارند و در بازی های هیجان انگیز جمعی توجه و تمرکز را بهتر می آموزند. آن ها به میزان دقت و صبوری دیگران توجه ویژه نشان خواهند داد. بازی هایی مثل صندلی بازی از مهم ترین بازی های جمعی برای افزایش تمرکز است.
وقتی کودک با اسباب بازی های متنوع و زیاد احاطه شده باشد، نمی تواند مدت زیادی روی یک بازی تمرکز کند. او هم زمان دوست دارد با اسباب بازی های مختلف بازی کند و مدام از بازی به بازی دیگر جابجا می شود. بهتر است محیط بازی کودک شلوغ نباشد. دو یا سه اسباب بازی در هر بازی در اختیار کودک قرار دهید و بقیه اسباب بازی ها را در سبد، دور از دسترس کودک قرار دهید. با این کار کودک می تواند مدت زمان خیلی بیشتری روی یک بازی تمرکز کند و بازی را با خیال راحت و بدون حواس پرتی ادامه دهد.
مواد غذایی که در تامین انرژی مغز نقش بسزایی دارند را در رژیم غذایی فرزندتان بگنجانید. تخم مرغ، گوشت، ماهی و میگو، بادام و گردو، کینوا، کنجد، میوه های تازه، بروکلی، گوجه و نخود فرنگی از منابع مهم فسفر هستند.
کم خوابی در کودکان باعث کاهش تمرکز و حتی بروز علائم شبه بیش فعالی می شود. کودکانی که کمبود خواب دارند خیلی زود خسته می شوند و تمرکزشان را از دست می دهند. لازم است میزان خواب کافی در هر سن را بدانیم، ما آن را در مقاله کاملی بررسی کردیم. خواب کودک
امروزه بیشترین علت کمبود توجه و تمرکز کودکان ما سبک زندگی غلط و استفاده بیش از حد از وسایل دیجیتال مثل تلویزیون و موبایل است. حتی اخیرا واژه کودک دیجیتال به کودکانی نسبت داده می شود که به دنبال استفاده بیش از حد از صفحات دیجیتال دچار اختلال شدید در تمرکز هستند. مقاله کودک دیجیتال را اینجا بخوانید.
در صورتی که نگران میزان تمرکز کودک خود هستید، ابتدا راهکارهای اصلی افزایش تمرکز را به کار ببرید و سپس می توانید با مراجعه به پزشک متخصص کودکان یا روانشناس کودک راهکارهای درمانی متناسب با کودک خود را دریافت کنید.