تصور کنید دنیایی را که در آن صداها بیش از حد بلند به گوش می رسند، لباس ها روی پوست احساس خارشی غیر قابل تحمل ایجاد می کنند و هر حرکت بدن با سرگیجه همراه است. این دنیای واقعی بسیاری از کودکان مبتلا به اختلال یکپارچگی حسی (SPD) است.
در این مقاله، ما به عنوان یک راهنمای جامع برای والدین، به بررسی اختلال یکپارچگی حسی در کودکان می پردازیم. با درک علائم، انواع و روش های درمانی SPD، می توانید به فرزند خود در مدیریت این چالش و داشتن زندگی شادتر کمک کنید.
فرض کنید مغز ما یک ارکستر بزرگ است. سیستم یکپارچگی حسی وظیفه هماهنگ کردن بخش های مختلف این ارکستر را بر عهده دارد. اطلاعات حسی از طریق بینایی، شنوایی، لامسه، بویایی، چشایی، حس تعادل (سیستم وستیبولار) و حس عمقی (پروپریوسپتیو) به مغز ارسال می شود. سیستم یکپارچگی حسی این اطلاعات را سازماندهی و تفسیر می کند و به بدن ما در واکنش مناسب به محیط کمک می کند.
اختلال یکپارچگی حسی (SPD) وضعیتی است که در آن مغز به درستی اطلاعات حسی را پردازش نمی کند. این امر منجر به واکنش های غیرمعمول به محرک های حسی می شود. به عنوان مثال، کودکی با حساسیت بیش از حد شنوایی ممکن است از صدای جاروبرقی وحشت داشته باشد، در حالی که کودکی با کمبود حس لامسه ممکن است متوجه نشود که لباسی بر تن دارد.
علائم اختلال یکپارچگی حسی در کودکان بسیار متنوع است و بسته به نوع و شدت اختلال متفاوت خواهد بود. برخی از علائم رایج عبارتند از:
کودک به محرک های حسی واکنش ضعیفی نشان می دهد و به دنبال جستجوی ورودی حسی بیشتر است (جویدن لباس، تکان دادن خود و غیره).
کودک نسبت به محرک های حسی مانند صدا، نور، لمس، بو و مزه واکنش های اغراق آمیزی نشان می دهد.
کودک ممکن است به دلیل چالش های حسی خود دچار اضطراب، افسردگی، پرخاشگری یا مشکلات تعامل با همسالان شود.
کودک تنها به ورودی های حسی خاص واکنش نشان می دهد و از سایر محرک ها اجتناب می کند.
کودک در انجام کارهای روزمره مانند لباس پوشیدن، غذا خوردن و نوشتن با مشکل مواجه است.
کودک در راه رفتن، دویدن، پریدن و سایر فعالیت های حرکتی دچار مشکل است.
در این نوع SPD، کودک در تنظیم شدت پاسخ های حسی خود مشکل دارد.
به عبارت دیگر، مغز آنها نمی تواند به طور موثر سطح ورودی حسی را کنترل کند. این امر می تواند منجر به واکنش های اغراق آمیز یا ضعیف به محرک های حسی شود.
• حساسیت بیش از حد حسی: کودک نسبت به محرک های حسی مانند صدا، نور، لمس، بو و مزه واکنش های اغراق آمیزی نشان می دهد. به عنوان مثال، آنها ممکن است از صدای جاروبرقی وحشت داشته باشند، با لمس لباس های خاص احساس خارش کنند، یا از خوردن غذاهای خاص به دلیل بوی یا طعم آنها امتناع کنند.
• کمبود حس حسی: کودک به محرک های حسی واکنش ضعیفی نشان می دهد و به دنبال جستجوی ورودی حسی بیشتر است. به عنوان مثال، آنها ممکن است لباس خود را بجوند، خود را تکان دهند، یا با اشیاء به شدت بازی کنند.
در این نوع SPD، کودک در تمایز بین محرک های حسی مختلف مشکل دارد. به عبارت دیگر، مغز آنها نمی تواند به طور موثر اطلاعات حسی را پردازش کند و آنها را به طور واضح درک کند. این امر می تواند منجر به مشکلاتی در یادگیری، هماهنگی و تعامل اجتماعی شود.
• مشکل در تمایز بین دیداری: کودک در تشخیص تفاوت های ظریف بین اشیاء یا رنگ ها مشکل دارد.
• مشکل در تمایز بین شنوایی: کودک در تشخیص تفاوت های ظریف بین صداها یا کلمات مشکل دارد.
• مشکل در تمایز بین لامسه: کودک در تشخیص تفاوت های ظریف بین بافت ها یا دماها مشکل دارد.
• مشکل در تمایز بین بویایی: کودک در تشخیص تفاوت های ظریف بین بوها مشکل دارد.
• مشکل در تمایز بین چشایی: کودک در تشخیص تفاوت های ظریف بین طعم ها مشکل دارد.
در این نوع SPD، کودک در ترکیب اطلاعات حسی از حواس مختلف مشکل دارد. به عبارت دیگر، مغز آنها نمی تواند به طور موثر اطلاعات حسی را از بدن و محیط خود یکپارچه کند و از آن برای برنامه ریزی حرکات و پاسخ های مناسب استفاده کند. این امر می تواند منجر به مشکلاتی در تعادل، هماهنگی، برنامه ریزی حرکتی و درک فضایی شود.
• مشکل در تعادل: کودک در حفظ تعادل خود در حین ایستادن، راه رفتن یا دویدن مشکل دارد.
• مشکل در هماهنگی: کودک در هماهنگی حرکات خود با یکدیگر مشکل دارد. این امر می تواند منجر به مشکلاتی در نوشتن، گرفتن توپ یا انجام سایر فعالیت های حرکتی ظریف شود.
• مشکل در برنامه ریزی حرکتی: کودک در برنامه ریزی توالی حرکات لازم برای انجام یک کار مشکل دارد. این امر می تواند منجر به مشکلاتی در لباس پوشیدن، غذا خوردن یا انجام سایر وظایف روزمره شود.
• مشکل در درک فضایی: کودک در درک موقعیت خود در فضا و درک رابطه بین اشیاء مشکل دارد. این امر می تواند منجر به مشکلاتی در جهت یابی، اجتناب از موانع یا قضاوت در مورد مسافت و زمان شود.
اختلال یکپارچگی حسی می تواند بر بسیاری از جنبه های زندگی کودک، از جمله موارد زیر، تأثیر بگذارد:
مشکلات رفتاری و اجتماعی: کودکانی که با SPD دست و پنجه نرم می کنند ممکن است به دلیل چالش های حسی خود دچار اضطراب، افسردگی، پرخاشگری یا مشکلات تعامل با همسالان شوند.
چالش های یادگیری: SPD می تواند بر تمرکز، حافظه و پردازش اطلاعات کودک تأثیر بگذارد، که منجر به مشکلاتی در یادگیری در مدرسه می شود.
مشکلات غذا خوردن و خوابیدن: برخی از کودکان مبتلا به SPD در خوردن غذا یا خوابیدن مشکل دارند. این امر می تواند به دلیل حساسیت حسی به طعم، بافت یا صداهای محیط باشد.
علت دقیق اختلال یکپارچگی حسی هنوز ناشناخته است. با این حال، عوامل مختلفی می توانند در ایجاد یا تشدید آن نقش داشته باشند:
عوامل ژنتیکی: شواهدی وجود دارد که نشان می دهد SPD ممکن است تا حدی ارثی باشد.
عوامل محیطی: برخی از عوامل محیطی مانند تولد زودرس، وزن کم هنگام تولد و قرار گرفتن در معرض سموم می توانند خطر ابتلا به SPD را افزایش دهند.
اختلالات همراه با SPD : SPD اغلب با سایر اختلالات رشدی مانند اوتیسم، اختلال نقص توجه و تمرکز (ADHD) و فلج مغزی همراه است.
هیچ درمانی برای اختلال یکپارچگی حسی وجود ندارد، اما روش های درمانی مختلفی می تواند به بهبود علائم و کیفیت زندگی کودک کمک کند.
کاردرمانی یکپارچگی حسی: این نوع درمان متداول ترین روش درمانی برای SPD است. کاردرمانگر یک برنامه درمانی فردی برای کودک ایجاد می کند که شامل فعالیت هایی برای کمک به مغز او در پردازش بهتر اطلاعات حسی است.
درمان های حسی دیگر: سایر درمان های حسی که ممکن است مفید باشند عبارتند از:
• فیزیوتراپی: برای بهبود تعادل، هماهنگی و قدرت عضلانی
• گفتاردرمانی: برای کمک به کودک در درک و تولید زبان
• رفتاردرمانی: برای آموزش مهارت های مقابله ای و مدیریت رفتار
نقش والدین در درمان SPD:
والدین نقش مهمی در کمک به فرزند خود برای مدیریت SPD دارند. آنها می توانند با ارائه محیطی حسی آرام، تشویق به فعالیت های حسی مناسب و همکاری با درمانگران کودک، به فرزند خود کمک کنند.
اختلال یکپارچگی حسی یکی از مسائل پیچیدهای است که میتواند تأثیرات زیادی بر زندگی کودک داشته باشد.
با درک صحیح این اختلال، تشخیص زودهنگام و استفاده از روشهای درمانی مناسب، میتوان به کودکان کمک کرد تا بتوانند زندگی بهتری داشته باشند و از تواناییهای خود بهرهمند شوند.