تمام کودکان ما از بدو تولد تا ۱۸ ماهگی در برابر ۱۰ بیماری مهم و کشنده واکسنه می شوند. این تعداد در کشورهای مختلف متفاوت است، ولی برنامه واکسیناسیون در تمام کشورهای دنیا اجرا می شود. واکسیناسیون به معنی ایمن سازی کودک در مقابل ابتلا به یک بیماری خاص یا درگیری شدید و بروز عوارض و مرگ و میر ناشی از بیماری هاست.
واکسن حاوی ویروس غیرفعال شده یا بخشی از آنتی ژن میکروب است که سیستم دفاعی بدن را تحریک می نماید تا بدون ابتلا به بیماری پادتن هایی (آنتی بادی) را در برابر بیماری تولید نماید به این ترتیب فرد می تواند هنگامی که در معرض این ارگانیسم ها در آینده قرار گرفت، از خود دفاع نماید.
بسیاری از واکسن ها به صورت تزریقی استفاده می شوند البته تعداد کمی مانند فلج اطفال به صورت خوراکی و از طریق دهان نیز استفاده می گردند.
برای بسیاری از ایمن سازی ها، چندین تزریق در طول یک دوره چند ماهه یا چند ساله انجام می شود تا سیستم ایمنی بتواند ایمنی کافی را فراهم آورد.
شماره تماس برای مشاوره با دکتر فهیمه محب محمدی :۰۹۳۶۶۸۸۹۸۷۷
من دکتر فهیمه محب محمدی متخصص کودکان و نوزادان هستم. بلافاصله بعد از اتمام درس مجددا شروع به مطالعه گسترده در زمینه رشد و پرورش کودک کردم، مطالعات من در زمینه تغذیه صحیح و علمی کودکان، درمان بدغذایی کودکان و مکمل های مورد نیاز، آموزش صحیح خواب کودک، بازی های هدفمند و در عین حال حفظ ایمنی کودکان، آموزش انتخاب کتاب و انیمیشن صحیح برای سرگرمی و تربیت کودکان، سلامت دهان و دندان کودک، مهارت های قبل از مدرسه و فرزندپروری آگاهانه در عین آموزش اختلالات دوران کودکی بوده است. با ما همراه باشید.
قبل از کشف واکسن ها بیشترین علت مرگ و میر انسان ها ابتلا به بیماری های واگیردار و عفونی بود. در طی سال ها انسان با ویروس هایی مواجه بوده که نه تنها خودشان باعث مرگ صدها هزار انسان بوده اند بلکه مدت ها پس از ابتلا نیز می توانند مجددا فعال شده و باعث آسیب و مرگ و میر شوند، مثل سل و سرخک.
واکسینه کردن کودکان باعث عدم ابتلای آن ها به بیماری های خطرناک عفونی و همچنین ریشه کن کردن بسیاری از این بیماری ها خواهد شد.
سازمان بهداشت جهانی از طریق واکسیناسیون کودکان، موفق شده است برخی از خطرناکترین بیماریها را در جهان به شدت محدود کند. برخی از بیماریها نیز ریشهکن شدهاند؛ اما همچنان باید واکسن آنها را دریافت کنیم.
مراکز رسمی بهداشت در ایران نیز برنامهی مشخصی را برای واکسیناسیون کودکان، تنظیم و تایید کردهاند.
برنامه واکسیناسیون در سال اول زندگی ارائه می شود و علت این امر آن است که در سال های اولیه زندگی خطر بروز بیماری های مسری بسیار بالاست و مرگ و میر کودکان به دنبال این بیماری ها بیشتر از بزرگسالی است.
سن نوع واکسن و توضیحات
بدو تولد ب ث ژ – فلج اطفال خوراکی- هپاتیت ب
۲ ماهگی پنج گانه- فلج اطفال خوراکی
۴ ماهگی پنج گانه- فلج اطفال خوراکی و تزریقی
۶ ماهگی پنج گانه- فلج اطفال خوراکی
۱۲ ماهگی سرخک و سرخجه و اوریون : MMR
۱۸ ماهگی سه گانه و فلج اطفال خوراکی -MRR
۶-۴ سالگی سه گانه –فلج اطفال خوراکی
۱۶-۱۴ سالگی دوگانه ویژه بزرگسالان
واکسن دوگانه بزرگسالان هر۱۰سال یکبار تزریق شود.
نکات قابل توجه در واکسیناسیون بر اساس برنامه و راهنمای ایمن سازی مصوب (کمیته کشوری ایمنسازی)
۱.برنامه ایمن سازی کودکان نارس و یا کم وزن نیز مطابق جدول ایمنسازی عادی است و تجویز به موقع واکسنها اکیدا توصیه می شود
۲. شل بودن مدفوع یا سرماخوردگی مانع از انجام ایمن سازی نخواهد بود
۳. سوء تغذیه نه تنها مانعی برای ایمنسازی نیست، بلکه ایمنسازی به موقع کودکان مبتلا به سوء تغذیه اکیدا توصیه می شود
۴. برای هیچ واکسنی جز سیاه سرفه محدودیت سنی وجود ندارد و درصورت عدم سابقه ایمنسازی باید مطابق برنامه عمل شود
۵. در اختلالات ایمنی چه اولیه و چه اکتسابی مثل لوسمی (سرطان خون) و غیره واکسنهای ویروسی زنده مثل ام ام آر و فلج خوراکی و ب ث ژ منع تزریق دارند
۶. در مورد واکسن های چند نوبتی مثل فلج اطفال ، سه گانه و هپاتیت ب در صورتیکه به هر علت ایمنسازی طبق فواصل تعیین شده انجام نشده باشد ، لزومی به از سرگرفتن واکسیناسیون نبوده و با احتساب واکسیناسیون قبلی، برنامه ایمن سازی طبق جدول مربوطه ادامه داده می شود
۷. اگر در تزریق واکسن سه گانه به کودک ، تب بالای ۴۰ درجه (درجه مقعدی) و یا تشنج عارض شود، در نوبتهای بعدی بایستی از واکسن دوگانه استفاده شود زیرا احتمال دارد که باکتری ایجاد کننده سیاه سرفه عامل آن باشد.
۸. همچنین اگر به علتی در سن زیر ۷ سال واکسن دوگانه به جای سه گانه مصرف شود، لازم است جمعا سه نوبت تکرار شود و سه گانه اولی به جای یک نوبت محسوب خواهد شد.
۹. تزریق واکسن سه گانه در کودکانیکه دچار ضایعات مغزی پیشرونده می باشند ممنوع است و باید از واکسن دوگانه استفاده شود.
۱۰. تغذیه با هر نوع شیر ازجمله شیر مادر با خوراندن واکسن فلج اطفال مغایرتی ندارد و لزومی به ندادن شیر قبل یا بعد از ایمنسازی نخواهد بود، همچنین استفراغ مختصر پس از خواراندن قطره فلج اطفال مسئله مهمی نبوده، نیازی به تجدید واکسن نمی باشد.
۱۱. سابقه حساسیت به تخم مرغ مانع ایمن سازی علیه سرخک نیست.
۱۲. واکسن ب ث ژ عامل تب و ناراحتی نبوده و بلافاصله بعد از واکسن می توان استحمام نمود. فقط ممکن است ۳-۲ هفته بعد از تزریق واکسن قرمزی ایجاد کند که در اصطلاح گفته می شود که واکسن گرفته است و نیازی به پانسمان ندارد. گاهی محل قرمزی به صورت یک یادگار گرد کوچک روی پوست باقی می ماند که به آن سیکاتریس می گویند
از نگرانی های معمول والدین تضمین سلامت و کیفیت واکسن و عوارض احتمالی آن است. روند تایید واکسن ها یک مسیر بسیار سختگیرانه است و یک روند جهانی را شامل می شود.
از نظر علمی عوارض ناشی از واکسیناسیون بسیار کمتر از عوارض ابتلا به این بیماری هاست.
شایع ترین عوارض مربوط به واکسیناسیون بی قراری و درد محل تزریق، قرمزی و گرمی محل تزریق، تب مختصر تا ۴۸ ساعت و کمی بی حالی است. عوارض جدی بسیار نادر است.
اخیرا در جوامع غیر علمی صحبت های مکرری از ارتباط بین واکسن ها و بیماری های بزرگسالی مثل نازایی یا بیماری های خودایمنی مطرح است، این صحبت ها هیچ پایه و اساس علمی ندارند و تا کنون ارتباطی بین هیچ بیماری در بزرگسالی و واکسیناسیون کودکی دیده نشده است.
مطالعات علمی هیچ ارتباطی بین ابتلا به اوتیسم و واکسیناسیون پیدا نکرده اند، در واقع اوتیسم ارتباطی با داروها و واکسن ها در مادر و کودک ندارد.
برای دریافت مشاوره ی تنظیم خواب، درمان بد غذایی، مشاوره رفتاری کودک و ویزیت آنلاین کلیک کنید.
• بعد از دریافت واکسن، کودک خود را در آغوش بگیرید و دلداری دهید. این گونه کودک سریعتر آرامش خود را پیدا میکند.
• بعد از تزریق واکسن، محل تزریق را فشار ندهید.
• لباس راحت و باز تن کودک خود کنید.
• اسباب بازی مورد علاقهی کودک را در زمان تزریق واکسن، به همراه داشته باشید.
• در صورتی که کودک تب دارد، او را پاشویه کنید.
• شیر مادر تب کودک را کاهش میدهد و آب بدن او را تامین میکند.
• در صورتی که کودک بالا میآورد یا خوب نفس نمیکشد، او را به پشت یا پهلو بخوابانید.
در صورت بروز علائمی مثل تنگی نفس، قرمزی منتشر بدن و استفراغ شدید حتما با پزشک خود تماس بگیرید یا به اورژانس مراجعه کنید.
لازم است بدانید به جز واکسن های روتین کشور ما که به طور رایگان برای همه کودکان تزریق می گردد واکسن های دیگری نیز برای کودکان وجود دارد. مهم ترین آن ها شامل واکسن پنوموکوک، واکسن آبله مرغان، واکسن گارداسیل، واکسن هپاتیت آ، واکسن آنفلوانزا و واکسن کرونا هستند که در مقاله ای جداگانه به شرح آن ها می پردازیم.
واکسیناسیون کودکان، یکی از پیشرفتهای بزرگ پزشکی به منظور حفظ سلامت و پیشگیری از انتقال بیماریها میباشد. این فرآیند اقدام به تزریق واکسنهای مختلف به کودکان با هدف ایجاد ایمنی در برابر بیماریهای خطرناک مینماید. واکسیناسیون نه تنها از کودکان در مقابل بیماریهای واگیردار محافظت میکند بلکه به حفظ سلامت جامعه نیز کمک میکند. با اطلاعات بهروز و کمک به توسعه سیستم ایمنی بدن، واکسیناسیون به ایجاد یک جامعه بهداشتی و مقاوم در برابر بیماریها کمک میکند، که این امر به بهبود کیفیت زندگی و افزایش امید به زندگی برای نسلهای آینده منجر میشود.